[some lines missing]

. . . [mō]rum probit[āte] . . .

rum . . . permānsistī prob[a] . . .

orbāta es re[pente ante nūptiār]um diem utrōque pā[rente in rūsticā sōli-]

tūdine ūnā ō[ccīsīs. per tē maxu]mē, cum ego in Macedo[niam prōvinciam īssem,]

vir sorōris tua[e Cluvius in Ā]fricam prōvinciam, [nōn remānsit inulta]

mors parentum.

tantā cum industriā m[ūnere es p]ietātis perfūncta ef[flāgitandō et]

vindicandō ut, sī praes[tō fu]issēmus, nōn ampliu[s praestitissēmus. at]

haec habēs commūnia cum sānctissimā fēminā, [sorōre tuā.]

quae dum agitābās, ex patriā domō propter custōdia[m nōn cēdistī; sūmptō]

dē nocentibus suppliciō, ēvest[ī]giō tē in domum mā[tris meae contulistī, ubi]

adventum meum exspectāst[ī.]

temptātae deinde estis ut testāmen[tum,] quō nōs erāmus hērēdēs, rupt[um dīcerētur]

coēmptiōne factā cum uxōre: ita necessāriō tē cum ūniversīs pat[ris bonīs in]

tūtēlam eōrum quī rem agitābant reccidisse: sorōrem omnī[nō illīus hērēditātis]

fore expertem, quod ēmancupāta esset Cluviō. quā mente ista acc[ēperīs, quā iīs prae-]

sentiā animī restiterīs, etsī āfuī, compertum habeō.

vēritāte caussam commūnem [t]ūtāta es: testāmentum ruptum nōn esse ut [uterque potius]

hērēditātem tenērēmus quam omnia bona sōla possidērēs; certā qui[dem sententiā]

tē ita patris ācta dēfēnsūram ut, sī nōn optinuissēs, partītūram cum s[orōre tē adfir-]

mārēs; nec sub condiciōnem tūtēlae lēgitumae ventūram, quoius per [lēgem in tē iūs nōn]

esset, neque enim familia[e] gēns ūlla probārī poterat, quae tē id facere [iūre cōgeret;]

nam etsī patris testāmentum ruptum esset, tamen iīs quī intenderen[t nōn esse id]

iūs, quia gentis eiusdem nōn essent.

cessērunt cōnstantiae tuae neque amplius rem sollicitārunt; quō factō [officī in patrem,]

pietātis in sorōrem, fide[ī] in nōs patrōcinium succeptum sōla perēgistī.

rāra sunt tam diuturna mātrimōnia, fīnītā morte, nōn dīvertiō in[terrupta; nam contigit]

nōbīs ut ad annum xxxxi sine offēnsā perdūcerētur. utinam vetust[a cōnsortiō habu-]

isset mūtātiōnem vice m[e]ā, quā iūstius erat cēdere fātō maiōrem.

domestica bona pudīci[t]iae, opsequī, cōmitātis, facilitātis, lānificiī stud[ī, religiōnis]

sine superstitiōne, ō[r]nātūs nōn cōnspiciendī, cultūs modicī cūr [memorem? cūr dīcam dē cāri-]

tāte, familiae pietātī, [c]um aequē mātrem meam ac tuōs parentēs col[uerīs eandemque quiētem]

illī quam tuīs cūrāverīs, cētera innumerābilia habuerīs commūn[ia cum omnibus]

mātrōnīs dignam f[ā]mam colentibus? propria sunt tua quae vindicō ac [perpaucae in tempora]

similia incidērunt, ut tālia paterentur et praestārent, quae rāra ut essent [mulierum]

fortūna cāvit.

omne tuom patrimōnium acceptum ab parentibus commūnī dīligentiā cōns[ervāvimus;]

neque enim erat adquīrendī tibi cūra, quod tōtum mihi tradīstī. officia [ita par-]

tītī sumus ut ego tū[t]ēlam tuae fortūnae gererem, tū meae custōdiam sust[inērēs. multa]

dē hāc parte omittam nē tua propria mēcum commūnicem. satis sit [hoc] mi[hi tuīs]

dē sēnsibus [indi]cāsse.

[līberāli]tātem tuam c[u]m plūrumīs necessāriīs tum praecipuē pietātī praesti[tistī.]

[licet cum laude item qu]is aliās nōmināverit, ūnam dumtaxat simillimam [tuī] . . .

. . . [h]abuistī sorōrem tuam; nam propinquās vestrās [dignās eiusmodī]

. . . [of]ficiīs domibus vestrīs apud nōs ēducāvistis. eaedem u[t condiciō-]

[nem dignam famili]ae vestrae cōnsequī possent, dōtēs parāstis, quās quide[m ā vōbīs]

[cōnstitūtās comm]ūnī cōnsiliō ego et C. Cluvius excēpimus et probantēs [līberālitātem,]

[nē vestrō patrimō]niō vōs multārētis, nostram rem familiārem sub[didimus vestrae]

[nostraque praedia] in dōtēs dedimus. quod nōn ventitandī nostrī c[aussā rettulī,]

[sed ut illa cōnsi]lia vestra concepta piā līberālitāte honōrī nō[s dūxisse cōnstā-]

[ret exequī dē nos]trīs.

[complūra alia benefici]a tua praetermittenda [mihi sunt . . . ]

[some lines missing]

. . . (U)XŌRIS

[amplissima subsi]dia fugae meae praestitistī, — ōrnāmentīs

[mē īnstrūxistī], cum omne aurum margarītaque corporī

[tuō dētracta trad]īstī mihi — et subinde familiā, nummīs, frūctibus

[callidē dēceptīs a]dversāriōrum custōdibus apsentiam meam locuplētāstī.

[prō vītā rogābās apse]ntis, — quod ut cōnārēre virtūs tua tē hortābātur;

[verbīs tuīs victa mē m]ūnībat clēmentia eōrum, contrā quōs ea parābās;

[nihilō minus tamen v]ōx tua est firmitāte animī ēmissa.

[intereā agmen ex repe]rtīs hominibus ā Milōne, quoius domūs ēmptiōne

[potītus eram cum ille esset] exul, bellī cīvīlis occāsiōnibus irruptūrum

[et dīreptūrum fortiter reiēcist]ī [atque dēfe]ndistī domum nostram.

[about twelve lines missing]

[ . . . ]m extāre[ . . .]

mē patriae redditum ā sē, [na]m nisi parāssēs quod servār[et] cavēns salūtī meae

ināniter opēs suās pollicē[rēt]ur. — ita nōn minus pietātī tu[a]e quam Caesarī

mē dēbeō.

quid ego nunc interiōra [no]stra et recondita cōnsilia s[e]rmōnēsque arcānōs

ēruam? ut repentīnīs nū[n]tiīs ad praesentia et inminentia perīcula ēvocā-

tus tuīs cōnsiliīs cōns[er]vātus sim — ut neque audāc[i]us experīrī cāsūs

temere passa sīs et mod[es]tiōria cōgitantī fīda receptācula parārīs

sociōsque cōnsiliōru[m t]uōrum ad mē servandum dēlēgerīs sorōrem

tuam et virum eius C. Cl[uvi]um, coniūnctō omnium perīculō: īnfīnīta sint,

sī attingere cōner. — sat [es]t mihi tibique salūtāriter m[ē latuisse.]

acerbissumum tamen in vī[tā] mihi accidisse tuā vice fatēbo[r, redditō mē iam]

cīve patriae beneficiō et i[ūd]iciō apsentis Caesaris Augustī, [quom per tē]

dē restitūtiōne meā M. L[epi]dus conlēga praesēns interp[ellārētur et ad eius]

pedēs prōstrāta humī [n]ōn modo nōn allevāta, sed tra[cta et servīlem in]

modum rapsāta, līvōri[bus c]orporis replēta, firmissimō [animō eum admonē-]

rēs ēdictī Caesaris cum g[r]ātulātiōne restitūtiōnis me[ae atque vōcibus eti-]

am contumēliōsīs et cr[ūd]ēlibus exceptīs volneribus pa[lam ea praeferrēs,]

ut auctor meōrum perīc[ul]ōrum nōtēsceret. — quoi no[cuit mox ea rēs.]

quid hāc virtūte efficaciu[s], praebēre Caesarī clēmentia[e locum et cum cu-]

stōdiā spīritūs meī not[ā]re inportūnam crūdēlitātem [Lepidī ēgregiā tuā]

patientiā?

sed quid plūra? — parcāmu[s] ōrātiōnī, quae dēbet et potest e[sse brevis, nē maxu-]

ma opera tractandō pa[r]um dignē peragāmus, quom pr[ō magnitūdine ergā mē]

meritōrum tuōrum oc[ulīs] omnium praeferam titulum [vītae servātae.]

pācātō orbe terrārum, res[titūt]ā rē pūblicā quiēta deinde n[ōbīs et fēlīcia]

tempora contigērunt. — fuē[ru]nt optātī līberī, quōs aliqua[mdiū sors nōbīs invī-]

derat. — sī fortūna prōcēde[re e]sset passa sollemnis īnserviē[ns, quid utrīque no-]

strum dēfuit? — prōcēdēns a[li]ās spem fīniēbat. — quid agitāv[erīs propter hoc quae-]

que ingredī cōnāta sīs, f[ors] sit an in quibusdam fēminīs [cōnspicua et memorābi-]

lia, in tē quidem minimē a[dmī]randa — conlāta virtūtibu[s tuīs reliquīs praetereō.]

diffīdēns fēcunditātī tuae [et do]lēns orbitāte meā, nē tenen[dō in mātrimōniō]

tē spem habendī līberōs [dēp]ōnerem atque eius caussā ess[em īnfēlīx, dē dīvertiō]

ēlocūta es — vocuamque [do]mum alterīus fēcunditātī t[ē trāditūram nōn aliā]

mente, nisi ut notā con[co]rdiā nostrā tū ipsa mihi di[gnam et aptam con-]

diciōnem quaererēs p[arā]rēsque ac futūrōs līberōs t[ē commūnēs prō-]

que tuīs habitūram adf[ir]mārēs, — neque patrimōnī nos[trī, quod adhūc]

fuerat commūne, sēparā[ti]ōnem factūram, — sed in eōdem [arbitriō meō id]

et, sī vellem, tuō ministeriō [fu]tūrum: — nihil sēiūnctum, ni[hil sēparātum tē]

habitūram, sorōris soc[rūsve] officia pietātemque mihi d[einceps praestitūram.]

fatear necessest adeō mē exā[rsi]sse ut excesserim mente, adeō [exhoruisse cōnā-]

tūs tuōs ut vix redderer [mi]hi. agitārī dīvertia inter nōs [ante quam nōbīs]

[f]ātō dicta lēx esset, — pos[se tē a]liquid concipere mente, quā[rē vīvō mē dēsinerēs]

esse mihi uxor, cum paene [e]xule mē vīta fīdissuma permān[sissēs!]

quae tanta mihi fuerit cu[pid]itās aut necessitās habendī lī[berōs, ut proptereā]

fidem exuerem, mūtāre[m c]erta dubiīs? — sed quid plūra? [coniūnx permānsistī]

aput mē; neque enim cēd[er]e tibi sine dēdecore meō et co[mmūnī īnfēlīci-]

tāte poteram.

tibi vērō quid memorābi[lius] quam īnserviendō mihi o[peram dedisse tē]

ut quom ex tē līberōs ha[b]ēre nōn possem, — per tē tamen [habērem et diffī-]

dentiā partūs tuī alterīu[s c]oniugiō parārēs fēcunditāt[em?]

utinam patiente utriusqu[e a]etāte prōcēdere coniugium [potuisset, dōnec ē-]

lātō mē maiōre, quod iū[sti]us erat, suprēma mihi praest[ārēs; ego vērō super-]

stite tē excēderem, orbitāt[ī f]īliā mihi supstitūtā.

praecucurristī fātō. dēlēgāst[ī] mihi lūctum dēsīderiō tuī nec lībe[rōs fōtūrōs mise-]

rum relīquisitī. flectam ego quoque sēnsūs meōs ad iūdicia tu[a et monita tua sequar.]

omnia tua cōgitāta praescrī[p]ta cēdant laudibus tuīs, ut sint mi[hi sōlāciō nē nimis]

dēsīderem quod immort[āli]tātī ad memoriam cōnsecrāt[um est sempiternam.]

frūctūs vītae tuae nōn dērunt [m]ihi. occurrente fāmā tuā firmā[bō animum atque]

doctus āctīs tuīs resistam fo[rt]ūnae, quae mihi nōn omnia ērip[uit, sed cum meīs laudi-]

bus crēscere tuī memoriam [pas]sa est. sed quod tranquillī statūs e[rat mihi tēcum tōtum]

āmīsī, quam speculātrīcem e[t p]rōpugnātrīcem meōrum perīcul[ōrum cōgitāns calami-]

tāte frangor nec permanē[re] in prōmissō possum.

nātūrālis dolor extorquet cōnst[ant]iae vīrēs: maerōre mersor et quibu[s angor lūctū metūque]

in necutrō mihi cōnstō: repetēn[s p]rīstinōs cāsūs meōs futūrōsque ēve[ntūs timēns animō con-]

cidō. mihi tantīs tālibusque pr[aesi]diīs orbātus, intuēns fāmam tuam n[ōn iam tam pār pa-]

tiendō haec quam ad dēsīder[ium] lūctumque reservātus videor.

ultumum huis ōrātiōnis erit omn[ia] meruisse tē neque omnia contigisse mi[hi ut praestārem]

tibi. lēgem habuī mandāta tu[a]; quod extrā mihi līberum fuerit pr[aestābō.]

tē dī mānēs tuī ut quiētam pat[ia]ntur atque ita tueantur optō.