PROLOGUS   ARCTURUS

ARC quī gentīs omnīs mariaque et terrās movēt,

eius sum cīvis cīvitāte caelitum.

ita sum ut vidētis, splendēns stēllā candidā,

signum quod semper tempore exoritur suō

hīc atque in caelō. nōmen Arctūrō’st mihi.

noctū sum in caelō clārus atque inter deōs;

inter mortālīs ambulō | interdius.

et alia signa dē caelō ad terram accidunt:

quī’st imperātōr dīvom atque hominum Iuppiter,

is nōs per gentīs aliōs aliā disparāt

quī facta hominum mōrēsque, pietātem, et fidem

nōscāmus, ut quemque adiuvēt opulentia.

quī falsās lītīs falsīs testimōniīs

petunt quīque in iūre abiūrant pecūniam,

e͜ōrum referimus nōmina exscrīpta ad Iovem.

cottīdiē ille scīt quis hīc quaerāt malum:

quī hīc lītem apīscī postulant periūriō

malī, rēs falsās quī impetrant apŭd iūdicem.

iterum ille eam rem iūdicātam iūdicāt;

maiōre multā multāt quam lītem auferunt.

bonōs in aliīs tabulīs exscrīptōs habēt.

atque hoc̄ scelestī | in animum indūcunt suom,

Iovĕm sē plācāre posse dōnīs, hostiīs.

et operam et sūmptum perdunt; id eō fīt, quia

nihil ēī acceptum’st ā periūrīs supplicī.

facilius sī quī pius est ā dīs supplicāns

quam quī scelestu’st inveniet veniam sibi.

idcircō moneō vōs ego haec, quī estis bonī

quīque aetātem agitis cum pietāte et cum fidē

*   *   *

retinēte porrō, post factum ut laetēminī.

nunc hūc quā causā vēnī argūmentum ēloquār.

prīmumdum huic esse nōmen urbī Dīphilus

Cȳrēnās voluīt. illīc habitāt Daemonēs

in agrō atque vīllā proxumā propter mare,

senĕx, quī hūc Athēnīs exul vēnīt, hau malus.

neque is adeō propter malitiam patriā carēt,

sed dum aliōs servāt sē impedīvīt interim,

rem bene parātam cōmitāte perdidīt.

hūīc fīliola virgō periīt parvola;

e͜am dē praedōne vir mercātur pessumus,

is eam hūc Cȳrēnās lēnō advēxīt virginem.

adulēscēns quīdam, cīvis huius Atticus,

e͜am vīdīt īre ē lūdō fidiciniō domum,

amāre occēpīt. ad lēnōnem dēvenīt,

minīs trīgintā sibi puellam dēstināt

dātque arrabōnem et iūre iūrandō alligāt.

is lēnō, ut sē aequom’st, floccī nōn fēcīt fidem

neque quod iūrātus adulēscentī dīxerat.

eī erat hospes̄ pār suī, Siculus senex,

scelestus Agrigentīnus, urbis prōditōr.

is illi͜us laudāre īnfīt fōrmam virginis

et aliārum itidem quae eius erant mulierculae,

īnfīt lēnōnī suādēre ut sēcum simul

eat in Siciliam: ibi esse hominēs volŭptāriōs

dīcit, potesse ibĭ | eum fierī dīvitem,

ibi esse quaestum maxumum meretrīcibus.

persuādēt. nāvis clanculum condūcitur,

quicquid erat noctū in nāvem comportāt domō

lēnō; adulēscentī quī puellam ab eō ēmerat

ait sēsē Venerī velle vōtum solvere —

id hīc est Veneris fānum — | et eō ad prandium

vocāvīt adulēscentem hūc. ipse hinc īlicō

cōnscendit nāvem, | āvehit meretrīculās.

adulēscentī aliī narrant ut rēs gesta sīt,

lēnōnem abiisse. | ad portum adulēscēns venīt;

illōrum nāvis longē in altum abscesserat.

ego quoniam videō virginem asportārier,

tetulī et eī auxilium et lēnōnī exitium simul:

increpuī hībernum et flūctūs mōvī maritumōs.

nam Arctūrus signum sum omniûm | ācerrumum:

vehemēns sum exoriēns, quom occidō vehementiōr.

nunc ambō, lēnō atque hospes̄, in saxō simul

sedent ēiectī: nāvis cōnfracta’st eīs.

illa autem virgō atque altera itidem ancillula

dē nāvī timidae dēsiluērunt in scapham.

nunc e͜ās ab saxō flūctūs ad terram ferunt

ad vīllam illīus, exul ubi habitāt senex,

quoi͜us dēturbāvīt ventus tēctum et tēgulās;

et servos illic est ei͜us quī ēgreditur forās.

adulēscēns hūc iam adveniet, quem vidēbitis,

quī illam mercātu’st dē lēnōne virginem.

valēte ut hostēs vostrī diffīdant sibi.

1 (1.1)   SCEPARNIO

SCE prōh dī immortālēs, tempestātem quoi͜usmodī

Neptūnus nōbīs nocte hāc mīsīt proxumā!

dētexīt ventus vīllam. quid verbīs opu’st?

nōn ventus fu͜īt, vērum Alcumēna Eurīpidī,

ita ŏmnīs dē tēctō dēturbāvīt tēgulās.

illūstriōrem fēcīt fēnstrāsque indidīt.

2 (1.2)   PLESIDIPPUS · SCEPARNIO · DAEMONES

PLE et vōs ā vostrīs abdūxī negōtiīs

neque id prōcessīt quā vōs dūxī grātiā

neque quīvī ad portum lēnōnem prehendere.

sed me͜ā dēsidiā spem dēserere nōluī;

e͜ō vōs, amīcī, dētinuī diūtius.

nunc hūc ad Veneris fānum veniō vīsere,

ubi rem dīvīnam sē factūrum dīxerat.

SCE sī sapiam, hoc̄ quod mē mactāt concinnem lutum.

PLE prope mē hīc nescioquis loquitur. DAE heus, Scēparniō.

SCE quī nōmināt mē? DAE quī prō tē argentum dedīt.

SCE quasi mē tuom esse servom dīcās, Daemonēs.

DAE lūtō ūsu’st multō, multam terram cōnfode.

vīllam integundam intellegō tōtam mihi,

nam nunc perlūcēt ea quam crībrum crēbrius.

PLE patēr, salvētō, | ambōque adeō. DAE salvos̆ sīs.

SCE sed utrum tū māsne an fēmina’s̄, quī illum patrem

vocēs? PLE vir sum equidem. SCE quaere, vir, porrō patrem.

DAE fīliolam ego ūnam | habuī, eam ūnam perdidī.

virīle sexus numquam ūllum habuī. PLE at dī dabunt.

SCE tibī quidem hercle, quisquis es̄, magnum malum,

quī ōrātiōne hīc occupātōs occupēs.

PLE istīcin vōs habitātis? SCE quid tū id quaeritās?

quōn fūrātum mox veniās, vestīgās loca?

PLE pecūliōsum esse addecēt servom et probum,

quem erō praesente haud praetereāt ōrātiō

aut quī inclēmenter dīcāt hominī līberō.

SCE et impudīcum et impudentem hominem addecēt

molestum ultrō advenīre ad aliēnam domum,

quoi dēbeātur nīl. DAE tacē, Scēparniō.

quid opu’st, adulēscēns? PLE istīc īnfortūnium,

quī praefestīnēt, ubi erus adsīt, praeloquī.

sed nisi molestum’st, paucīs percontārier

volō ego ex tē. DAE dabitur opera, atque in negōtiō.

SCE quīn tū in palūdem īs exsicāsque harundinem

quī pertegāmus vīllam, dum sūdum’st? DAE tacē.

tū sīquid opus est dīce. PLE dīc quod tē rogō,

ecquem tū hīc hominem crīspum, incānum vīderīs,

malum, periūrum, palpātōrem — DAE plūrumōs,

nam ego propter eiusmodĭ virōs vīvō miser.

PLE hīc dīcō, in fānum Veneris quī mulierculās

du͜ās sēcum addūxīt, quīque adōrnārēt sibi

ut rem dīvīnam faciāt, aut hodiē aut heri.

DAE nōn hercle, adulēscēns, iam hōs diēs complūsculōs

quemquam istīc vīdī sacruficāre; neque potest

clam mē esse sīquī sacruficāt: semper petunt

aquam hinc aut ignem aut vāscula aut cultrum aut verū

aut aulam exstārem aut aliquid — quid verbīs opu’st?

Venerī parāvī vāsa et puteum, nōn mihi.

nunc intervallum iam hōs diēs multōs fuīt.

PLE ut verba prae͜hibēs, mē periisse praedicās.

DAE meā quidem hercle causā salvos sīs licēt.

SCE heus tū, quī fāna ventris causā circumīs,

iubēre meliu’st prandium ōrnārī domī.

DAE fortasse tū hūc vocātus es̄ ad prandium,

ill’ quī vocāvīt nūllus vēnīt? PLE admodum.

SCE nūllum’st perīclum tē hinc īre imprānsum domum.

Cererem tē meliu’st quam Venerem sectārier:

amōrī haec cūrāt, trīticō cūrāt Cerēs.

PLE dēlūdificāvīt mē ille homō indignīs modīs.

DAE prōh dī immortālēs, quid ĭlluc̄ est, Scēparniō,

hominum secundum lītus? SCE ut mea opīniō’st,

propter viam illī sunt vocātī ad prandium.

DAE quī? SCE quia post cēnam, crēdō, lāvērunt heri.

DAE cōnfracta nāvis in marī’st illīs. SCE ita’st.

at hercle nōbīs vīlla in terrā et tēgulae. DAE hui,

homunculī quantī estis! ēiectī ut natant!

PLE ubi sunt hīsce hominēs, obsecrō? DAE hāc ad dexteram —

vidēn? — secundum lītus. PLE videō. sequiminī.

utinam is sīt quĕm | ego quaerō, vir sacerrumus.

valēte. SCE sī nōn moneās, nōsmet meminimus.

sed, ō Palaemōn, sāncte Neptūnī comes̄,

quī et Herculēī socius esse dīceris,

quod facinus videō! DAE quid vidēs? SCE mulierculās

videō sedentīs in scaphā sōlās duās.

ut afflīctantur miserae! eugae, eugae, perbene!

ab saxō āvortīt flūctus ad lītus scapham,

neque gubernātōr umquam potuīt tam bene.

nōn vīdisse undās mē maiōrīs cēnseō.

salvae sunt, sī illōs flūctūs dēvītāverint.

nunc, nunc perīclum’st. unda ēiēcīt alteram.

at in vādō’st, iam facile ēnābit. eugepae!

vidĕn alteram illam ut flūctus ēiēcīt forās?

surrēxīt, hōrsum sē capessīt. salva rēs.

dēsiluīt haec autem altera in terram ē scaphā.

ut prae timōre in genua in undās concidīt!

salva’st, ēvāsīt ex aquā, iam in lītore’st.

sed dextrōvorsum āvorsa īt in malam crucem.

hem, errābit illaec hodiē. DAE quid ĭd rēfert tuā?

SCE sī ad saxum quō capessīt ea de͜orsum cadet,

errātiōnis fēcerit compendium.

DAE sī tū dē illārum cēnātūrus vesperī’s̄,

illīs cūrandum cēnseō, Scēparniō;

sī apud mē ēsūru’s̄, mihi darī | operam volō.

SCE bonum aequomque ōrās. DAE sequere mē hāc ergō. SCE sequōr.

3 (1.3)   PALAESTRA

PAL nimiō hominum fortūnae minus miserae memorantur

quam in ūsū, experiundō | īs datur acerbum.

satin hoc̄ de͜ō complacitum’st, mēd hōc ōrnātū ōrnātam

in incertās regiōnēs timidam ēiectam?

hancine ego ad rem nātam miseram mē memorābō?

hancine egō partem capiō | ob pietātem praecipuam?

nam hoc̄ mī haud labōrī’st labōrem hunc potīrī,

sī ergā parentīs aut de͜ōs mē impiāvī;

sed id sī parātē cūrāvī ut cavērem,

tum hoc̄ mī indecōrē, | inīquē, immodestē

datĭs, dī; nam quid habēbunt sibī signī impiĭ posthāc,

sī ad hunc modum’st innoxiīs honōr apud vōs?

nam mē sī sciam in vōs fēcisse aut parentīs

scelestē, minus̆ mē miserēr;

sed erīle scelus mē sollicitāt, eius mē impietās male habēt.

is nāvem atque omnia perdidīt in marī.

haec bonōrum eius sunt reliquiae;

etiam quae simul

vecta mēcum in scaphā’st excidīt.

ego nunc sōla sum.

quae mihī sī forēt salva saltem, labōr

lēniōr essēt hic mī eius operā.

nunc quam spem aut opem aut cōnsilī quid capessam?

ita hīc sōla sōlīs locīs compotīta sum.

hīc saxa sunt, hīc mare sonāt,

neque quisquam homō mī obviam venit.

*   *   *

hoc̄ quod indūta sum summae opēs oppidō,

nec cibō nec locō tēcta quō sim sciō:

quae mihi’st spēs quā mē vīvere velim?

nec locī gnāra sum nec prius hīc fuī.

saltem aliquem velim quī mihi ex hīs locīs

aut viam aut sēmitam mōnstrēt, ita nunc

hāc an illāc eam incerta sum cōnsilī;

nec prope usquam hīc quidem cultum agrum cōnspicōr.

algōr, errōr, pavōr mē omnia tenent.

haec parentēs meī hau scītis miserī,

mē nunc miseram esse ita utī sum.

lībera ego prōgnāta fūī maxumē, nēquīquam fūī.

nunc quī minus̆ serviŏ quam sī serva forem nāta?

neque quicquam umquam illīs prōfuī quī mē sibi ēdūxērunt.

4 (1.4)   AMPELISCA · PALAESTRA

AMP quid mihi meliu’st, quid magis in rem’st quam ā corpore vītam ut sēclūdam?

ita male vīvō atque ita mihi multae in pectore sunt cūrae exanimālēs.

ita rēs sĕ | habent: vītae hau parcō, perdidĭ spem quā mē oblectābam.

omnia iam circumcursāvī atque omnibus̆ latebrīs perrēptāvī

quaerere cōnservam, vōce, oculīs, auribus ut pervestīgārem.

neque eam usquam inveniō neque quŏ | eam neque quā quaeram cōnsultum’st

neque quem rogitem respōnsōrem quemquam intereā conveniō

neque magis̆ sōlae terrae sōlae sunt quam haec loca ătque hae regiōnēs;

neque sī vīvit, eam vīva umquam quīn inveniam dēsistam.

PAL quoianam vōx mihī prope hīc sonāt?

AMP pertimuī. quis hīc loquitur prope?

PAL Spēs bona, obsecrō, subventā mihi,

exime ex hōc miseram metū.

AMP certō vōx muliebrîs aurīs tetigīt meās.

PAL mulier est, muliebris vōx mī ad aurīs venīt.

num Ampelīsca obsecrō’st? AMP tēn, Palaestra, audiō?

PAL quīn vocō ut mē audiāt nōmine illam suō?

Ampelīsca! AMP hem quis est? PAL ego Palaestra!

AMP dīc ubi’s̄. PAL pol ego nunc in malīs plūrumīs.

AMP socia sum, nec minōr pars mea’st quam tua.

sed vidēre expetō tē. PAL mihi’s̄ aemula.

AMP cōnsequāmur gradū vōcem. ubi’s̄? PAL ecce mē.

accēde ad mē atque adī contrā. AMP fīt sēdulō.

PAL cedo manum. | AMP accipê. PAL dīc vīvisne, obsecrō.

AMP tū facis mē quidem vīvere ut nunc velim,

quom mihī tē licēt tangere. ut vix mihi

crēdō ego hoc̄, tē tenēre! obsecrō, amplectere,

spēs mea. ut mē omnium iam labōrum levās!

PAL occupās praeloquī quae mea ōrātiō’st.

nunc abīre hinc decēt nōs. AMP quō, amābō, ībimus?

PAL lītus hoc̄ persequāmur. AMP sequōr quō lubēt.

sīcine hīc cum ūvidā veste grassābimur?

PAL hoc̄ quod est, id necessārium’st perpetī.

sed quid hoc̄ obsecrō’st? AMP quid? PAL vidēn, amābō,

fānum hoc̄? AMP ubi’st? PAL ad dexteram.

AMP videō decōrum dīs locum vidērier.

PAL hau longē abesse oportēt hominēs hinc, ita hic lepidu’st locus.

quisquis est de͜us, venerōr ut nōs ex hāc aerumnā eximāt,

miserās, inopīs, aerumnōsās ut aliquō auxiliō adiuvēt.

5 (1.5)   PTOLEMOCRATIA · PALAESTRA · AMPELISCA

PTO quī sunt quī ā patrōnā precēs me͜ā expetessunt?

nam vōx mē precantum hūc forās excitāvīt.

bonam atque obsequentem deam atque hau gravātam

patrōnam exsequontur benignamque multum.

PAL iubēmus tē salvēre, mātēr. PTO salvēte,

puellae. sed unde vōs

īre cum ūvidā veste dīcam, obsecrō,

tam maestiter vestītās?

PAL īlicō hinc īmus, hau longulē ex hōc locō;

vērum longē hinc abest unde advectae hūc sumus.

PTO nempe equō ligneō per viās caerulās

estis vectae? PAL admodum. PTO ergō aequius vōs erat

candidātās venīre hostiātāsque; ad hoc̄

fānum ad istunc modum nōn venīrī solēt.

PAL quaene ēiectae ē marī sumus ambae, obsecrō,

unde nōs hostiās agere voluistī hūc?

nunc tibi amplectimur genua egentēs opum,

quae in locīs nesciīs nesciā spē sumus,

ut tuō recipiās tēctō servēsque nōs

miseriārumque tē ambārum utī misereāt,

quibus nec locu’st ūllus nec spēs parāta,

neque hōc amplius quod vidēs nōbīs quicquam’st.

PTO manūs mihi date, exsurgite ā genibus ambae.

misericordiōr nūlla mē’st fēminārum.

sed haec pauperēs rēs sunt inopēsque, puellae:

egomet me͜am vix vītam colō;

Venerī cibō me͜ō serviō.

AMP Veneris fānum, obsecrō, hoc̄ est?

PTO fateōr. ego huius fānī

sacerdōs clueō.

vērum quicquid est cōmiter fīet ā mē,

quō nunc cōpia valēbit.

īte hāc mēcum. PAL amīcē benignēque honōrem,

mātēr, nostrum habĕs. PTO oportēt.

6 (2.1)   PISCATORES

PISC omnibus̆ modīs quī pauperēs sunt hominēs miserī vīvont,

praesertim quibus̆ nec quaestus est neque ēdidicēre artem ūllam;

necessitāte quicquid est domī, id sat est habendum.

nōs iam dē ōrnātū propemodum ut locuplētēs sīmus scītis:

hīsce hāmī atque haec harundinēs sunt nōbīs quaestū et cultū.

cottīdiē ex urbe ad mare hūc prōdīmus pābulātum;

prō exercitū gymnasticō et palaestricō hoc̄ habēmus.

echīnōs, lopadas, ostreās, balanōs captāmus, conchās,

marīnam urtīcam, mūsculōs, plagūsiās striātās;

postid piscātum hāmātilem et saxātilem aggredīmur.

cibum captāmus ē marī: sī ēventus nōn ēvēnīt

neque quicquam captum’st piscium, salsī lautīque pūrē

domum redīmus clanculum, dormīmus incēnātī.

atque ut nunc validē flūctuāt mare, nūlla nōbīs spēs est:

nisi quid conchārum capsimus, cēnātī sumus̆ profectō.

nunc Venerem hanc venerēmur bonam, ut nōs lepidē adiǔ@erit hodiē.

7 (2.2)   TRACHALIO · PISCATORES

TRA animum advorsāvī sēdulō nē erum usquam praeterīrem;

nam quom modo exībāt forās, ad portum sē aibāt īre,

mē hūc obviam iussīt sibī venīre ad Veneris fānum.

sed quōs percontēr commodē eccōs videō astāre. adībō.

salvēte, fūrēs maritumī, conchītae atque hāmiōtae,

famēlica hominum nātiō. quid agitis? ut perītis?

PISC ut piscātōrem aequom’st, famē sitīque spēque falsā.

TRA ecquem | adulēscentem hūc, dum | hīc astātis, expedīte,

vīdistis īre strēnuā faciē, rubicundum, fortem,

quī trīs sēcum hominēs dūcerēt chlamydātōs cum machaerīs?

PISC nūllum istāc faciē ut praedicās vēnisse hūc scīmus. TRA ecquem

recalvom ad Sīlānum senem, statūtum, ventriōsum,

tortīs superciliīs, contractā fronte, fraudulentum,

de͜ōrum odium atque hominum, malŭm, malī vītī probrīque plēnum,

quī dūcerēt mulierculās du͜ās sēcum satis̆ venustās?

PISC cum isti͜usmodī virtūtibûs operīsque nātus quī sīt,

e͜um quidem ăd carnuficem’st aequius quam ad Venerem commeāre.

TRA at sī vīdistis, dīcite. PISC hūc profectō nūllus vēnīt.

valē. TRA valēte. crēdidī. factum’st quod suspicābar:

data verba erō sunt, lēnō abīt scelestus exulātum,

in nāvem ascendīt, mulierēs āvēxīt. hariolus sum.

is hūc erum etiam ad prandium vocāvīt, sceleris sēmen.

nunc quid mī meliu’st quam īlicō hīc opperiār erŭm dum veniāt?

eādem, sacerdōs Veneriâ | haec sī quid amplius scīt,

sī vīderō, exquīsīverō: faciet mē certiōrem.

8 (2.3)   AMPELISCA · TRACHALIO

AMP intellegō: hanc quae proxuma’st mē vīllam Veneris fānō

pulsāre iussistī atque aquam rogāre. TRA quoia ad aurīs

vōx mī advolāvīt? AMP obsecrō, quis hĭc loquitur? quĕm | ego videō?

TRA estne Ampelīsca haec quae forās ē fānō ēgreditur? AMP estne hic

Trachāliō quem cōnspicōr, calātōr Plēsidippī?

TRA ea’st. AMP is est. Trachāliō, salvē. TRA salvē, Ampelīsca.

quid agis tū? | AMP aetātem hau malam male. TRA melius ōmināre.

AMP vērum omnīs sapientīs decēt cōnferre et fābulārī.

sed Plēsidippus tuos erus ubi amābō’st? TRA heia vērō,

quasi nōn sīt intus! AMP neque pol est neque hūc quidem ūllus vēnīt.

TRA nōn vēnīt? AMP vēra praedicās. TRA nōn est meum, Ampelīsca.

sed quam mox coctum’st prandium? AMP quod prandium, obsecrō tē?

TRA nemp’ rem dīvīnam facitis hīc. AMP quid somniās, amābō?

TRA certē hūc Labrāx ad prandium vocāvīt Plēsidippum

erum meum erus̆ voster. AMP pol hau mīranda facta dīcis:

sī de͜ōs dēcēpīt et hominēs, lēnōnum mōre fēcīt.

TRA nōn rem dīvīnam facitis hīc vōs neque erus? AMP hariolāre.

TRA quid tū agis hīc igitur? AMP ex malīs multīs metūque summō

capitālīque ex perīculō orbās auxilīque opumque hūc

recēpīt ad sē Veneria haec sacerdōs mē et Palaestram.

TRA an hīc Palaestra’st, obsecrō, | erī meī amīca? AMP certō.

TRA inest lepōs in nūntiō tuō magnus̆, mea Ampelīsca.

sed ĭstuc̄ perīclum perlubēt quod fuerīt vōbīs scīre.

AMP cōnfrācta’st, mī Trachāliō, | hāc nocte nāvis nōbīs.

TRA quid “nāvis”? quae istaec fābula’st? AMP nōn audīvistī, amābō,

quō pactō lēnō clanculum nōs hinc auferre volu͜īt

in Siciliam et quicquid domī fu͜īt in nāvem imposīvīt?

ea nunc periērunt omnia. TRA ōh, Neptūne lepide, salvē!

nec tē āleātōr nūllus est sapientiōr; profectō

nimis̆ lepidē iēcistī bolum: periūrum perdidistī.

sed nunc ubi’st lēnō Labrāx? AMP periīt pōtandō, opīnōr:

Neptūnus magnīs pōculīs hāc nocte eum invītāvīt.

TRA crēdō hercle ἀναγκαίῳ datum quod biberēt. ut ego amō tē,

mea Ampelīsca, ut dulcis es̄, ut mulsa dicta dīcis!

sed tū et Palaestra quō modō salvae estis? AMP scībis faxō:

dē nāvī timidae ambae in scapham īnsiluimus quia vidēmus

ad saxa nāvem ferrier; properāns exsolvī restim,

dum illī timent; nōs cum scaphā tempestās dextrōvorsum

differt ab illīs. itaque nōs ventīsque flūctibusque

iactātae exemplīs plūrumīs miserae perpetuam noctem.

vix hodiē ad lītus pertulīt nōs ventus exanimātās.

TRA nōvī, Neptūnus ita solēt, quamvīs fastīdiōsus

aedīlis est: sī quae improbae sunt mercēs, iactāt omnīs.

AMP vae capitī atque aetātī tuae! TRA tuō, mea Ampelīsca!

scīvī lēnōnem facere ego hoc̄ quod fēcīt; saepe dīxī.

capillum prōmittam optumum’st occipiamque hariolārī.

AMP cāvistis ergō tū atque erus nē abīrēt, quom scībātis?

TRA quid facerēt? AMP sĭ | amābāt, rogās, quid facerēt? asservārēt

di͜ēs noctēsque, in custōdiā essēt semper. vērum ēcastōr

ut multī fēcīt, ita probē cūrāvīt Plēsidippus.

TRA quōr tū istuc̄ dīcis? AMP rēs palam’st. TRA scīn tū? etiam quī īt lavātum

in balineās, quom ibi sēdulō sua vestīmenta servāt,

tamĕn surripiuntur, quippe quī quem illōrum observēt falsu’st:

fūr facile quī observāt vidēt, custōs quī fūr sīt nescīt.

sed dūce mē ad ĭllam ubi’st. AMP ī sānē in Veneris fānum hūc intrō,

sedentem flentemque opprimēs. TRA ut iam istuc̄ mihi molestum’st!

sed quid flēt? AMP ego dīcam tibī: | hoc̄ sēsē excruciāt animī,

quia lēnō adēmīt cistulam e͜ī quam habēbāt ubique habēbāt

quī su͜ōs parentīs nōscerê possēt. eam verētur

nē perierīt. TRA ubinam ea fuīt cistellula? AMP ibidem in nāvī.

conclūsīt ipse in vīdulum nē cōpia essēt eius

quī su͜ōs parentēs nōscerēt. TRA ō facinus impudīcum,

quam līberam esse oporteāt servīre postulāre!

AMP nunc e͜am cum nāvī scīlicēt abiisse pessum in altum.

et aurum et argentum fuīt lēnōnis omne ibīdem.

TRA crēdō aliquem immersisse atque eum excēpisse. AMP id misera maesta’st,

sibi eōrum ēvēnisse inopiam. TRA iam istōc magis̆ ūsus factō’st,

ut eam intrō cōnsōlērque eam, nē sīc sē excruciēt animī;

nam multa praeter spem sciō multīs bona ēvēnisse.

AMP at ego etiam quī spērāverint spem dēcēpisse multōs.

TRA ergō animus aequos optumum’st aerumnae condīmentum.

ego eō intrō, nisi quid vīs. AMP eās. ego quod mihi imperāvīt

sacerdōs, id faciam atque aquam hinc dē proxumō rogābō;

nam extemplō, sī verbīs suīs peterem, datūrōs dīxīt.

neque digniōrem cēnseō vīdisse ānum mē quemquam

quoi de͜ōs atque hominēs cēnseam bene facere magis̆ decēre.

ut lepidē, ut līberāliter, ut honestē atque hau gravātē

timidās, egentīs, ūvidās, ēiectās, exanimātās

accēpīt ad sēsē, hau secus quam sī ex sē sīmus nātae;

ut e͜apse sīc succīncta aquam calefactāt ut lavēmus!

nunc nē morae illī sim, petam hinc aquam unde mī imperāvīt.

heus, ĕcquis in vīllā’st? ecquis hoc̄ reclūdit? ecquis prōdit?

9 (2.4)   SCEPARNIO · AMPELISCA

SCE quis ĕst quī nostrīs tam prōtervē foribus facit iniūriam?

AMP ego sum. SCE hem, quid hŏc bonī’st? eu | edepol speciē lepidā mulierem.

AMP salvē, adulēscēns. SCE et tū multum salvētō, adulēscentula.

AMP ad vōs veniō. SCE accipiam hospitiō, sī mox veniēs vesperī,

item ut affectam; nam nunc nihil est quī tē māne mūnerem.

sed quid ais, mea lepida, hilara? AMP aha, nimium familiāriter

mē attrectās! SCE prōh dī immortālēs, Veneris effigia haec quidem’st!

ut in ocellīs hilaritūdō’st, heia, corpus quoi͜usmodī,

subvoltūrium — ĭllud quidem, “subaquilum” voluī dīcere —

vel papillae quoi͜usmodī, tum quae indolēs in sāviō’st!

AMP nōn ego sum pollūcta pāgō: potin ut mē abstineās manum?

SCE nōn licēt tē sīc placidulē bellam bellē tangere?

AMP ōtium ubi erit, tum tibi operam lūdō et dēliciae dabō;

nunc quam ob rem hūc sum missa, amābō, vel tū mī aiās vel negēs.

SCE quid nunc vīs? AMP sapientī ōrnātus quid velim indicium facit.

SCE me͜us quoque hic sapientī ōrnātus quid velim indicium facit.

AMP haec sacerdōs Veneris hinc mē ā vōbīs iussīt petere aquam.

SCE at ego basilicus sum; quem nisi ōrās, guttam nōn ferēs.

nostrō illum puteum perīclō et ferrāmentīs fōdimus.

nisi multīs blanditiīs ā mē gutta nōn ferrī potest.

AMP quōr tū aquam gravāre, amābō, quam hostis hostī commodāt?

SCE quōr tū operam gravāre mihi, quam cīvis cīvī commodāt?

AMP immō etiam tibi, mea voluptās, quae volēs faciam omnia.

SCE eugepae, salvos sum! haec iam mē su͜am voluptātem vocāt.

dabitur tibi aqua, nē nēquīquam mĕ | amēs. cedo mī urnam. AMP cape.

properā, amābō, efferre. SCE mantā, iam hīc erō, volŭptās mea.

AMP quid sacerdōtī mē dīcam hīc dēmorātam tam diū?

ut etiam nunc misera timeō ubi oculīs intueōr mare. —

sed quid ego misera videō procul in lītore?

meum erum lēnōnem Siciliēnsemque hospitem,

quōs periisse ambōs misera cēnsēbam in marī!

iam illud malī plūs nōbīs vīvit quam ratae.

sed quid ego cessō fugere in fānum ac dīcere haec

Palaestrae, in āram ut cōnfugiāmus prius̆ quam is hūc

scelestus lēnō veniāt nōsque hīc opprimāt?

cōnfugiam hūc, ita rēs suppetit subitāria.

10 (2.5)   SCEPARNIO

SCE prōh dī immortālēs, in aquā numquam crēdidī

volŭptātem inesse tantam! ut hanc trāxī lubēns!

nimiō minus̆ altus puteus vīsu’st quam prius.

ut sine labōre hanc extrāxī! praefiscinī!

satĭn nēquam sum, utpote quī hodiē amāre incēperim?

em tibi aquam, mea tū belliāta. em sīc volō

tē ferre honestē, ut ego ferō, ut placeās mihi.

sed ubi tū’s̄, dēlicāta? cape aquam hanc sīs. ubi’s̄?

amat hercle mē, ut ego opīnōr. dēlituīt mala.

ubi tū’s̄? etiamne hanc urnam acceptūra’s̄? ubi’s̄?

commodulē meliu’st. tandem vērō sēriō,

etiam acceptūra’s̄ urnam hanc? ubi tū’s̄ gentium?

nusquam hercle equidem illam videō. lūdōs mē facit.

appōnam hercle urnam iăm | ego hanc in mediā viā.

sed autem, quid sī hanc hinc abstulerīt quispiam

sacram urnam Veneris? mī exhibeāt negōtium.

metuō hercle nē illa mulier mī īnsidiās locēt,

ut comprehendār cum sacrā urnā Veneriā.

nempe optumō mē iūre in vinclīs ēnicēt

magĭstrātus sī quis mē hanc habēre vīderit;

nam haec litterāta’st, e͜apse cantāt quoia sīt.

iam hercle ēvocābō hinc hanc sacerdōtem forās

ut hanc accipiāt urnam. accēdam hūc ad forēs.

heus, exī, Ptolemocratia, cape hănc urnam tibi;

muliercula hanc nescioquae hūc ad mē dētulīt.

intrō ferunda’st: repperī negōtium,

siquidem hīs mihi ultrō | aggerunda etiam’st aqua.

11 (2.6)   LABRAX · CHARMIDES

LAB quī homō esse sēsē miserum et mendīcum volet,

Neptūnō crēdāt sēsē atque aetātem suam;

nam sīquis cŭm | eō quid reī commiscuīt,

ad hoc̄ exemplum āmittit ōrnātum domum.

edepol, Lībertās, lepida’s̄, quae numquam pedem

voluistī in nāvem cum Hercule ūnā impōnere.

sed ubi ĭlle meus est hospes̄ quī mē perdidīt?

atque eccum incēdit. CHA quō malum properās, Labrāx?

nam equidem tē nequeō cōnsequī tam strēnuē.

LAB utinam tē prius̆ quam | oculīs vīdissem meīs

malō cruciātū in Siciliā perbīterēs,

quem propter hoc̄ mihi obtigīt miserō malī.

CHA utinam, quom in aedīs mē ad tē addūxistī tuās,

in carcere illō potius cubuissem diē!

de͜ōsque immortālīs quaesō, dum vīvās, utī

omnīs tu͜ī similīs hospitēs habeās tibi.

LAB malam fortūnam in aedīs tē addūxī meās.

quid mihi scelestō tibi erat auscultātiō,

quidve hinc abitiō, quidve in nāvem īnscēnsiō

ubi perdidī etiam plūs bonī quam mihi fuīt?

CHA pol minimē mīrōr, nāvis sī frācta’st tibi,

scelus̆ tē et scelestē parta quae vēxīt bona.

LAB pessum dedistī mē blandīmentīs tuīs.

CHA scelestiōrem cēnam cēnāvī tuam

quam quae Thyestae quondam aut posita’st Tēreō.

LAB periī, animō male fīt. continē quaesō caput.

CHA pulmōneum edepol nimis̆ velim vomitum vomās.

LAB ēheu, Palaestra atque Ampelīsca, ubi estis̆ nunc?

CHA piscibus in altō, crēdō, praebent pābulum.

LAB mendīcitātem mī optulistī operā tuā,

dum tu͜īs auscultō magnidicīs mendāciīs.

CHA bonam’st quod habeās grātiam meritō mihi,

quī tē ex īnsulsō salsum fēcī operā meā.

LAB quīn tū hinc īs ā mē in maxumam malam crucem?

CHA eās. eāsque rēs agēbam commodum.

LAB ēheu, quis vīvit mē mortālis miseriōr?

CHA ego multō tantā miseriōr quam tū, Labrāx.

LAB quī? CHA quia ego indignus sum, tū dignus quī siēs.

LAB ō scirpe, scirpe, laudō fortūnās tuās,

quī semper servās glōriam āritūdinis.

CHA equidem mē ad vēlitātiōnem exerceō,

nam omnia corusca prae tremōre fābulōr.

LAB edepol, Neptūne, es̄ balineātōr frīgidus:

cum vestīmentīs postquam abs tē abiī, al-algeō.

CHA nē thermopōlium quidem ūllum īn-īnstruīt,

ita salsam prae͜hibēt pōtiōnem et frīgidam.

LAB ut fortūnātī sunt fabrī ferrāriī,

quī apud carbōnēs assident! semper calent.

CHA utinam fortūnā nunc anetīnā ūt-ūterēr,

ut quom exiissem ex aq-aquā, ār-ārērem tamen.

LAB quid sī aliquō ad lūdōs mē prō mandūcō locem?

CHA quāpropter? LAB quia pol clārē crepitō dentibus.

CHA iūre optumō mēd ēlā-lāvisse arbitrōr.

LAB quī? CHA qui-quia audērem tēcum in nāvem ascendere

quī ā fundāmentō mī ūsque mōvistī mare.

LAB tibi auscultāvī, tū prōmittēbās mihi

illī esse quaestum maxumum meretrīcibus,

ibi mē corruere posse aiēbās dītiās.

CHA iam postulābās tē, impūrāta bēlua,

tōtam Siciliam dēvorātūrum īnsulam?

LAB quaenam ballaena me͜um vorāvīt vīdulum,

aurum atque argentum ubi omne compāctum fuīt?

CHA eadem illa, crēdō, quae meum marsuppium,

quod plēnum argentī fu͜īt in saccipēriō.

LAB ēheu, redāctus sum ūsque ad ūnam hanc tuniculam

et ad hoc̄ misellum pallium. periī oppidō!

CHA vel cōnsociāre mihi quidem tēcum licēt:

aequās habēmus partīs. LAB saltem sī mihi

mulierculae essent salvae, spēs aliquae forent.

nunc sī mē adulēscēns Plēsidippus vīderit,

quō ab arrabōnem prō Palaestrā accēperam,

iam is exhibēbit hīc mihī negōtium.

CHA quid, stulte, plōrās? tibi quidem edepol cōpia’st,

dum lingua vīvet, quī rem solvās omnibus.

12 (2.7)   SCEPARNIO · LABRAX · CHARMIDES

SCE quid ĭlluc̄, obsecrō, negōtī’st, quod duae mulierculae

hīc in fānō Veneris signum flentēs amplexae tenent,

nescioquem metuentēs miserae? nocte hāc aiunt proxumā

sē iactātās atque ēiectās hodiē esse aiunt ē marī.

LAB obsecrō hercle, adulēscēns, ubi ĭstaec sunt quās memorās mulierēs?

SCE hīc in fānō Veneris. LAB quot sunt? SCE totidem quot ego et tū sumus.

LAB nemp’ meae? SCE nemp’ nesciō istuc̄. LAB quā sunt faciē? SCE scītulā;

vel ego amāre utramvīs possum, sī probē appōtus siem.

LAB nemp’ puellae? SCE nemp’ molestus es̄. ī vīse, sī lubēt.

LAB me͜ās oportēt intus esse hīc mulierēs, mī Charmidēs.

CHA Iuppiter tē perdāt, et sī sunt et sī nōn sunt tamen.

LAB intrō rumpam iam hūc in Veneris fānum. CHA in barathrum māvelim.

obsecrō, hospes̄, dā mihi aliquid ubi condormīscam locī.

SCE istīc ubi vīs condormīsce; nēmō prohibēt, pūblicum’st.

CHA at vidēs mē ōrnātus ut sim vestīmentīs ūvidīs;

recipe mē in tēctum, dā mihi vestīmentī aliquid āridī,

dum ārēscunt mea. in aliquō tibi grātiam referam locō.

SCE tēgillum eccillud, mihi ūnum id ārēt; id sī vīs, dabō.

e͜ōdem amictus, e͜ōdem tēctus esse soleō, sī pluit.

tū istaec mihi datō; exārēscent faxō. CHA eho an tē paenitēt

in marī quod semel ēlāvī, nī hīc in terrā iterum ēluam?

SCE ēluās tū an exunguāre, ciccum nōn interduim.

tibi ego numquam quicquam crēdam, nisi sī acceptō pignore.

tū vel sūdā vel perī algū vel tū aegrōtā vel valē,

barbarum hospitem mī in aedīs nīl morōr. sat lītium’st.

CHA iamne abīs? vēnālīs illic ductitāvīt, quisquis est:

nōn est misericors. sed quid ego hīc astō īnfēlīx, ūvidus?

quīn abeō hūc in Veneris fānum, ut ēdormīscam hanc crāpulam,

quam pōtāvī praeter animī quam lubuīt sententiam?

quasi vīnīs Graecīs Neptūnus nōbīs suffūdīt mare,

itaque alvom prōdī spērāvīt nōbīs salsīs pōculīs —

quid opu’st verbīs? sī invītāre nōs paulīsper pergerēt,

ibidem obdormīssēmus. nunc vix vīvōs āmīsīt domum.

nunc lēnōnem quid agit intus vīsam, convīvam meum.

13 (3.1)   DAEMONES

DAE mīrīs modīs dī lūdōs faciunt hominibus

mīrīsque exemplīs somnia in somnīs danunt;

nē dormientīs quidĕm sinunt quiēscere.

velut ego hāc nocte quae praecessīt proxumā

mīrum atque īnscītum somniāvī somnium.

ad hirundinīnum nīdum vīsa’st sīmia

ascēnsiōnem ut facerēt ammōlīrier:

ut in omnibus *   *   *   *   * suīs

neque eās ēripere quībāt inde. postibi

vidētur ad mē sīmia aggredīrier,

rogāre scālās ut darem ūtendās sibi.

ego ad hoc̄ exemplum sīmiae respondeō

*   *   *

natās ex Philomēlā ac Procnē esse hirundinēs.

agŏ cum illā nē quid noceāt me͜īs populāribus.

atque illa nimiō iam fierī ferōciōr

vidētur, ultrō mihi malum minitārier.

in iūs vocāt mē. | ibi ego nescioquō modō

īrātus videōr mediam arripere sīmiam;

conclūdō in vincla bēstiam nēquissumam.

nunc quam ad rem dīcam hoc̄ attinēre somnium,

numquam hodiē quīvī ad coniectūram ēvādere. —

sed quid hĭc in Veneris fānō me͜ae vīcīniae

clāmōris oritur? animus mīrātur meus.

14 (3.2)   TRACHALIO · DAEMONES

TRA prōh Cȳrēnēnsēs populārēs, vostram ego implōrō fidem,

agricolae, accolae propinquī quī estis hīs regiōnibus,

ferte opem inopiae atque exemplum pessumum pessum date.

vindicāte, nē impiōrum potiōr sīt pollentia

quam innocentum, quī sē scelere fierī nōlunt nōbilīs.

statuite exemplum impudentī, date pudōrī praemium,

facite hīc lēge potius liceāt quam vī vīctō vīvere.

currite hūc in Veneris fānum, vostram iterum implōrō fidem,

quī prope hīc adestis quīque audītis clāmōrem meum,

ferte suppetiās quī Venerī Veneriaeque antistitae

mōre antīquō in custōdēlam su͜om commīsērunt caput,

praetorquēte iniūriae prius̆ collum quam ad vōs pervenāt.

DAE quid ĭstuc̄ est negōtī? TRA per ego haec genua tē obtestōr, senex,

quisquis es̄ — DAE quīn tū ergō omitte genua et quid sīt mī expedī

quod tumultuēs. TRA — tēque ōrō et quaesō, sī spērās tibi

hōc annō multum futūrum sirpe et lāserpīcium

e͜amque ēventūram exagōgam Capuam salvam et sospitem,

atque ab lippitūdine ūsque siccitās ut sīt tibi —

DAE sānun es̄? TRA — seu tibi cōnfīdis fore multam magȳdarim,

ut tē nē pigeāt dare operam mihi quod tē ōrābō, senex.

DAE at ego tē per crūra et tālōs tergumque obtestōr tuom,

ut tibi ulmeam ūberem esse spērās virgidēmiam

et tibi ēventūram hōc annō | ūberem messem malī,

ut mī istuc̄ dīcās negōtī quid sīt quod tumultuēs.

TRA quī lubēt maledīcere? equidem tibi bona optāvī omnia.

DAE bene equidem tibi dīcō, quī tē digna ut ēveniant precōr.

TRA obsecrō, hoc̄ praevortere ergō. DAE quid negōtī’st? TRA mulierēs

du͜ae innocentēs intus hīc sunt, tu͜ī indigentēs auxilī,

quibus advorsum iūs lēgēsque | īnsignītē iniūria hīc

facta’st fītque in Veneris fānō; tum sacerdōs Veneria

indignē afflīctātur. DAE quis homō’st tantā cōnfīdentiā

quī sacerdōtem audeāt violāre? sed eae mulierēs

quae sunt? aut quid īs inīquī fīt? TRA sī dās operam, ēloquār.

Veneris signum sunt amplexae. nunc homō audācissumus

e͜ās dēripere volt. e͜ās ambās esse oportēt līberās.

DAE quis ĭstic est quī de͜ōs tam parvī pendit? paucīs expedī.

TRA fraudis, sceleris, parricīdī, periūrī plēnissumus,

lēgirupa, impudēns, impūrus, inverēcundissumus —

ūnō verbō absolvam: lēnō’st. quid ĭllum porrō praedicem?

DAE edepol īnfortūniō hominem praedicās dōnābilem.

TRA quī sacerdōtī scelestus faucīs interpresserīt.

DAE at malō hercle cum magnō su͜ō fēcīt. īte istinc forās,

Turbaliō, Sparāx. ubi estis? TRA ī obsecrō intrō, subvenī

illīs. DAE iterum haud imperābō. sequiminī hāc. TRA age nunciam,

iubē oculōs ēlīdere, itidem ut sēpiīs faciunt coquī.

DAE prōripite hominem pedibus hūc itidem quasi occīsam suem.

TRA audiō tumultum. opīnōr, lēnō pugnīs pectitur.

nimis̆ velim improbissumō hominī mālās ēdentāverint.

sed ĕccās ipsae hūc ēgrediuntur timidae ē fānō mulierēs.

15 (3.3)   PALAESTRA · TRACHALIO · AMPELISCA

PAL nunc id est quom omnium cōpiārum atque opum,

auxilī, praesidī viduitās nōs tenēt.

nec salu’st nec via’st quae salūtem afferāt,

nec quam in partem ingredī persequāmur

scīmus, tantō in metū nunc sumus ambae,

tanta importūnitās tantaque iniūria

orta in nōs est modo hīc intus ab nostrō erō.

quīn scelestus sacerdōtem anum praecipes

reppulīt, prōpulīt perquam indignīs modīs

nōsque ab signō intumō vī dēripuīt suā.

sed nunc sēsē ut ferunt rēs fortūnaeque nostrae,

pār morīrī est, neque est melius morte in malīs

rēbus miserīs. TRA quid est? quae illaec ōrātiō’st?

cessō ego hās cōnsōlārī. heus, Palaestra! PAL quī vocāt?

TRA Ampelīsca! AMP obsecrō, quis is est quī vocāt?

PAL quis is est quī nōmināt? TRA sī respexis, sciēs.

PAL ō salūtis meae spēs! TRA tacē ac bonō animō’s̄.

mē vidē. PAL sī modo id liceāt, vīs nē opprimāt,

quae vīs vim mī afferam ipsa adigit. TRA āh, dēsine,

nimis inepta’s̄.

PAL dēsiste dictīs nunciam miseram mē cōnsōlārī:

nisi quid rē praesidium apparās, Trachāliō, ācta haec rēs est.

AMP certum’st morīrī quam hunc patī saevīre lēnōnem in mē,

sed muliebrī animō sum tamen: miserae quom venit in mentem

mihi mortis, metus̆ membra occupāt. edepol diem hunc acerbum!

TRA bonum animum habēte. PAL nam, obsecrō, unde iste animus mī invenītur?

TRA nē, inquam, timēte. assīdite hīc in ārā. AMP quid ĭstaec āra

prōdesse nōbīs plūs potest quam signum in fānō hīc intus

Veneris quod amplexae modo, unde abreptae per vim miserae?

TRA sedēte hīc modo, ego hinc vōs tamen tūtābōr. āram habēte hanc

vōbīs prō castrīs, moenia haec, hinc ego vōs dēfēnsābō.

praesidiō Veneris malitiae lēnōnis contrā incēdam.

PAL tibi auscultāmus et, Venus alma, | ambae tē obsecrāmus,

āram amplexantēs hanc tuam lacrumantēs, genibus nīxae,

in custōdēlam nōs tuam ut recipiās et tūtēre.

illōs scelestōs, quī tuom fēcērunt fānum parvī,

fac ut ulcīscāre nōsque ut hanc tu͜ā pāce āram obsidēre

patiāre. ēlautae ambae sumûs operā Neptūnī noctū,

nē indignum id habeās nēve idcircō nōbīs vitiō vortās,

sī quippiam’st minus̆ quod bene esse lautum tū arbitrāre.

TRA Venus, aequom hās petere intellegō; decet abs tē id impetrārī,

ignōscere hīs tē convenīt. metus hās id ŭt faciant subigit.

tē ex conchā nātam esse autumant, cave tū hārum conchās spernās.

sed optumē eccum exīt senex, patrōnus mihique et vōbīs.

16 (3.4)   DAEMONES · TRACHALIO · LABRAX · LORARIUS

DAE exī ē fānō, nātum quantum’st hominum sacrilēgissume!

vōs in āram abīte sessum. sed ubi sunt? TRA hūc respice.

DAE optumē, istuc̄ voluerāmus. iubĕ modo accēdāt prope.

tūn lēgirupiōnem hīc nōbīs cum dīs facere postulās?

pugnum in ōs impinge. LAB inīqua haec patiōr cum pretiō tuō.

DAE at etiam minitātur audāx? LAB iūs meum ēreptum’st mihi,

me͜ās mihi ancillās invītō mē ēripis. TRA cedo arbitrum

dē senātū Cȳrēnēnsī quemvīs opulentum virum,

sī tu͜ās esse oportēt nīve e͜ās esse oportēt līberās

neu tē in carcerem compingī | aequom’st aetātemque ibi

tē ūsque habitāre dōnec tōtum carcerem contrīverīs.

LAB nōn hodiē istī re͜ī auspicāvī, ut cum furciferō fābulēr.

tĕ | ego appellō. DAE cum istōc prīmum quī tē nōvīt disputā.

LAB tēcum agō. TRA atquī mēcum agendum’st. suntne illae ancillae tuae?

LAB sunt. TRA agedum ergō, tange utramvīs digitulō minimō modō.

LAB quid sī attigerō? TRA extemplō hercle ego tē follem pugilātōrium

faciam et pendentem incursābō pugnīs, periūrissume.

LAB mihi nōn liceāt me͜ās ancillās Veneris dē ārā abdūcere?

DAE nōn licēt: est lēx apud nōs — LAB mihi cum vostrīs lēgibus

nīl quicquam’st commercī; equidem istās iam ambās ēdūcam forās.

tū, senex, sī istās amās, hūc āridō argentō’st opus;

sī autem Venerī complacuērunt, habeāt — sī argentum dabit.

DAE dēt tibi argentum? nunc adeō me͜am ut sciās sententiam,

occipitō modo ĭllīs afferre vim ioculō pauxillulum:

ita ego tē hinc ōrnātum āmittam, tū ipsus tē ut nōn nōverīs.

vōs adeō, ubi ego innuerō vōbīs, nī e͜ī caput exoculāssitis,

quasi myrtēta iuncī, item ego vōs virgīs circumvinciam.

LAB vĭ | agis mēcum. TRA etiam opprobrās vim, flāgitī flagrantia?

LAB tūn, trifurcifer, mihi audēs inclēmenter dīcere?

TRA fateōr, ego trifurcifer sum, tū’s̄ homō apprīmē probus:

numquī minus hāsce esse oportēt līberās — LAB quid “līberās”?

TRA — atque erās tuās quidem hercle, atque ex germānā Graeciā?

nam altera haec est nāta Athēnīs ingenuīs parentibus.

DAE quid ego ex tē audiō? TRA hanc Athēnīs esse nātam līberam.

DAE mea populāris, obsecrō, haec est? TRA nōn tū Cȳrēnēnsis es̄?

DAE immō Athēnīs nātus altusque ēducātusque Atticīs.

TRA obsecrō, dēfende cīvīs tu͜ās, senex. DAE ō fīlia

mea, quom hanc videō, me͜ārum mē absēns miseriārum commonēs.

trīma quae periīt mī iam tanta essēt, sī vīvit, sciō.

LAB argentum ego prō istīsce ambābus quoiae erant dominō dedī;

quid meā rēfert Athēnīs nātae haec an Thēbīs sient,

dum mihi rēctē servitūtem serviant? TRA itane, impudēns?

tūne hīc, fēlēs virginālis, līberōs parentibus

sublēctōs habēbis atque indignō quaestū conterēs?

namque huic alterae quae patria sīt profectō nesciō,

nisi sciō probiōrem hanc esse quam tē, impūrātissume.

LAB tuaĕ | istae sunt? TRA contende ergō uter sīt tergō vēriōr:

nī offerrūmentās habēbis plūrīs in tergō tuō

quam ūlla nāvis longa clāvōs, tum ego erō mendācissumus.

posteā aspicitō meum, quandō ego tuom īnspectāverō:

nĭ | erit tam sincērum ut quīvīs dīcāt ampullārius

optumum esse operī faciundō corium et sincērissumum,

quid causae’st quīn virgīs tē ūsque ad saturitātem sauciem?

quid ĭllās spectās? quās sī attigeris, oculōs ēripiam tibi.

LAB atquī, quia votās utramque iam mēcum abdūcam simul —

DAE quid faciēs? LAB — Volcānum addūcam: is Venerī’st advorsārius.

TRA quō illic īt? LAB heus, ecquis hīc est? heus! DAE sī attigeris ōstium,

iam hercle tibi fīēt in ōre messis mergīs pugneīs.

LOR nūllum habēmus ignem: fīcīs vīctitāmus āridīs.

TRA ego dabō ignem, siquidem in capite tu͜ō cōnflandī cōpia’st.

LAB ībō hercle aliquō quaeritātum lignum. DAE quid quom invēneris?

LAB ignem magnum hīc faciam. DAE quīn inhūmānum exūrās tibi?

LAB immō hāsce ambās hīc in ārā ut vīvās combūram, id volō.

TRA iam hercle ego tē continuō barbā arripiam, in ignem coniciam,

tēque ambustulātum obiciam magnīs avibus pābulum.

DAE quom coniectūram egomet mēcum faciō, haec illa’st sīmia

quae hās hirundinēs ex nīdō volt ēripere ingrātiīs,

quod ego in somnīs somniāvī. TRA scīn quid tēcum ōrō, senex?

ut ĭllās servēs, vim dēfendās, dŭm | ego erum addūcō meum.

DAE quaere erum atque addūce. TRA at hic nē — DAE maxumō malō suō,

sī attigerit sīve occeptāssit. TRA cūrā. DAE cūrātum’st, abī.

TRA hunc quoque asservā ipsum, nē quō abītāt; nam prōmīsimus

carnuficī aut talentum magnum | aut hunc hodiē sistere.

DAE abĭ modō, | ego dum hoc̄ cūrābō rēctē. TRA iam ego revēnerō.

17 (3.5)   DAEMONES · LABRAX · LORARII

DAE utrum tū, lēnō, cum malō lubentius

quiēscis an sīc sine malō, sī cōpia’st?

LAB ego quae tū loquere floccī nōn faciō, senex.

me͜ās quidĕm tē | invītō et Venere et summō Iove

dē ārā capillō iam dēripiam. DAE tangedum.

LAB tangam hercle vērō. | DAE agedum ergō, accēde hūc modo.

LAB iubĕdum recēdere istōs ambō illūc modo.

DAE immō ad tē accēdent. LAB nōn hercle equidem cēnseō.

DAE quid agēs, sī accēdent propius? LAB ego recesserō.

vērum, senex, sī tē umquam in urbe offenderō,

numquam hercle quisquam mē lēnōnem dīxerit,

sī tē nōn lūdōs pessumōs dīmīserō.

DAE facitō istuc̄ quod minitāre; sed nunc interim,

sī illās attigeris, dabitur tibi magnum malum.

LAB quam magnum vērō? DAE quantum lēnōnī sat est.

LAB mināciās ego floccī nōn faciam tuās,

equidem hās tē invītō iam ambās rapiam. DAE tangedum.

LAB tangam hercle vērō. DAE tangēs, at scīn quō modō?

īdum, Turbaliō, curriculō, affertō domō

du͜ās clāvās. LAB clāvās? DAE sed probās. properā cito.

ego tē hodiē faxō rēctē acceptum ut dignus es̄.

LAB ēheu, scelestus galeam in nāvī perdidī;

nunc mī opportūna hīc essēt, salva sī forēt.

licēt saltem istās mī appellāre? DAE nōn licēt.

ehem, optumē edepol eccum clāvātōr venīt.

LAB illud quidem edepol tinnīmentum’st auribus.

DAE age, accipe illinc alteram clāvam, Sparāx.

age, alter istinc, alter hinc assistite.

assistite ambō sīc. audīte nunciam:

sī hercle illic illās hodiē digitō tetigerit

invītās, nī istunc istīs invītāssitis

ūsque adeō dōnec quā domum abeāt nesciāt,

periistis ambō. sī appellābit quempiam,

vōs respondētōte istinc istārum vicem;

sīn ipse ābītere hinc volet, quantum potest

extemplō amplectitōte crūra fūstibus.

LAB etiam mē abīre hinc nōn sinent? DAE dīxī satis.

et ubi ille cŭm | erō servos hūc advēnerit

quī erum accersīvīt, ītōte extemplō domum.

cūrāte haec sultis magnā dīligentiā.

LAB heu | hercle, nē istīc fāna mūtantur cito!

iam hoc̄ Herculēī’st, Veneris fānum quod fuīt,

ita duo dēstituīt signa hīc cum clāvīs senex.

nōn hercle quō hinc nunc gentium aufugiam sciō,

ita nunc mī utrumque saevīt, et terra et mare.

Palaestra! LOR quid vīs? LAB apage, contrōvorsia’st:

haec quidĕm Palaestra quae respondit nōn mea’st.

heus, Ampelīsca! LOR cave sīs īnfortūniō.

LAB ultrō tē! signa ut hominēs satis̆ rēctē monent.

sed vōbīs dīcō, | heus vōs, num molestiae’st

mē adīre ad illās propius? LOR nīl nōbīs quidem.

LAB numquid molestum mihi erit? LOR nīl, sī cāveris.

LAB quid est quod caveam? LOR em! | ā crassō īnfortūniō.

LAB quaesō hercle abīre ut liceāt. LOR abeās, sī velīs.

LAB bene hercle factum. | habeō vōbīs grātiam.

nōn cēdam potius. LOR illīc astātō īlicō.

LAB edepol prōvēnī nēquiter multīs modīs.

certum’st hāsce hodiē ūsque obsidiōne vincere.

18 (3.6)   PLESIDIPPUS · TRACHALIO · LABRAX · CHARMIDES · LORARII

PLE me͜amne ille amīcam lēnō vī, violentiā

dē ārā dēripere Veneris voluīt? TRA admodum.

PLE quīn occīdistī extemplō? TRA gladius nōn erat.

PLE caperēs aut fūstem aut lapidem. TRA quid? ego quasi canem

hominem īnsectārēr lapidibus nēquissumum?

LAB nunc pol ego periī, Plēsidippus eccum adest.

convorret iam hic mē tōtum cum pulvisculō.

PLE etiamne in ārā tunc sedēbant mulierēs,

quom ad mē profectu’s̄ īre? TRA ibīdem nunc sedent.

PLE quis ĭllās nunc illīc servāt? TRA nescioquis senex,

vīcīnus Veneris. is dedīt operam optumam,

is nunc cum servīs servāt. ego mandāveram.

PLE dūc mē ad lēnōnem rēctā. ubi illic est homō?

LAB salvē. PLE salūtem nīl morōr. optā ōcius:

rapī tē obtortō collō māvīs an trahī?

utrumvīs optā, dum licēt. LAB neutrum volō.

PLE abĭ sānē ad lītus curriculō, Trachāliō,

iubē ĭllōs in urbem īre obviam ad portum mihi

quōs mēcum dūxī, hunc quī ad carnuficem trāderent.

post hūc redītō atque agitātō hīc custōdiam.

ego hunc scelestum in iūs rapiam, exigam exulem.

age, ambulā in iūs. LAB quid ego dēlīquī? PLE rogās,

quīn arrabōnem ā mē accēpistī ob mulierem

et eam hinc abduxtī? LAB nōn āvēxī. PLE quōr negās?

LAB quia pol prōvēxī; āvehere nōn quīvī miser.

equidem tibī mē dīxeram praestō fore

apŭd Veneris fānum: numquid mūtō? sumne ibi?

PLE in iūre causam dīcitō, hīc verbum sat est:

sequere. LAB obsecrō tē, subvenī mī, Charmidēs.

rapiōr obtortō collō. CHA quis mē nōmināt?

LAB vidēn mē ut rapiōr? CHA videō atque īnspectō lubēns.

LAB nōn subvenīre mī audēs? CHA quis homō tē rapit?

LAB adulēscēns Plēsidippus. CHA ut nānctu’s̄ habē.

bonō animō meliu’st tē in nervom corrēpere.

tibi obtigīt quod plūrumī exoptant sibi.

LAB quid id est? CHA ut id quod quaerant inveniant sibi.

LAB sequere, obsecrō, mē. CHA pariter suādēs quālis es̄:

tū in nervom rapere, e͜ō mē obsecrās ut tē sequār.

etiam retentās? LAB periī. PLE vērum sīt velim.

tū, mea Palaestra et Ampelīsca, ibidem īlicō

manēte dŭm | ego hūc redeō. | LOR equidem suādeō

ut ad nōs abeant potius, dum recipis. PLE placēt,

bene facitis. LAB fūrēs mī estis. LOR quid “fūrēs”? rape.